Spis treści
Kiedy są Gorzkie Żale?
Podobnie jak Droga Krzyżowa, Gorzkie Żale odwołują się do Męki Pańskiej.
Jest to polskie nabożeństwo pasyjne przeznaczone do odprawiania w czasie Wielkiego Postu, najczęściej śpiewane. Znane jest również na Białorusi, Łotwie i w Ukrainie. Opracował je pochodzący z Warmii ksiądz Wawrzyniec Benik. Po raz pierwszy odprawiono je w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu w 1707 roku w Warszawie. Od razu zostało pozytywnie przyjęte przez wiernych i szybko stało się popularne w całym kraju. Przez te lata tekst nabożeństwa zmienił się, został uwspółcześniony, wykreślono odwołania do Żydów. Jako chrześcijanie wierzymy, że święci wstawiają się za nami u Pana Boga. Odmów Litanię do Wszystkich Świętych lub jedną z modlitw skierowaną do konkretnego świętego, np. Modlitwę do Świętego Judy Tadeusza, jeśli potrzebujesz takiego wstawiennictwa.
Śmierć Pana Boga naszego nie powinna być powodem do wstydu. Raczej powinna być naszą największą nadzieją, naszą największą chwałą. Przyjmując na siebie śmierć, którą znalazł w nas, obiecał niezawodnie dać nam życie w Nim jakiego nie możemy mieć sami z siebie.
Św. Augustyn
Tradycją jest, aby Gorzkie Żale odmawiać w okresie Wielkiego Postu. Stosuję się następujący harmonogram:
1 Niedziela Wielkiego Postu – Część 1
2 Niedziela Wielkiego Postu – Część 2
3 Niedziela Wielkiego Postu – Część 3
4 Niedziela Wielkiego Postu – Część 1
5 Niedziela Wielkiego Postu – Część 2
Niedziela Palmowa – Część 3
Z ilu części składają się gorzkie żale?
Gorzkie Żale składają się z 3 części.
Gorzkie Żale część 1 – tekst
Pobudka
Gorzkie żale przybywajcie, * Serca nasze przenikajcie.
Rozpłyńcie się, me źrenice, * Toczcie smutnych łez krynice.
Słońce, gwiazdy omdlewają, * Żałobą się pokrywają.
Płaczą rzewnie Aniołowie, * A któż żałość ich wypowie?
Opoki się twarde krają, * Z grobów umarli powstają.
Cóż jest, pytam, co się dzieje? * Wszystko stworzenie truchleje!
Na ból męki Chrystusowej * Żal przejmuje bez wymowy.
Uderz, Jezu, bez odwłoki * W twarde serc naszych opoki!
Jezu mój, we krwi ran swoich * Obmyj duszę z grzechów moich!
Upał serca swego chłodzę, * Gdy w przepaść męki Twej wchodzę.
Pobudka wersja śpiewana online na YouTube
Intencja
Przy pomocy łaski Bożej przystępujemy do rozważania męki Pana naszego Jezusa Chrystusa.
Ofiarować ją będziemy Ojcu niebieskiemu na część i chwałę Jego Boskiego Majestatu, pokornie Mu dziękując za wielką i niepojętą miłość ku rodzajowi ludzkiemu, iż raczył zesłać Syna swego, aby za nas wycierpiał okrutne męki i śmierć podjął krzyżową. To rozmyślanie ofiarujemy również ku czci Najświętszej Maryi Panny, Matki Bolesnej, oraz ku uczczeniu Świętych Pańskich, którzy wyróżniali się nabożeństwem ku Męce Chrystusowej.
W pierwszej części będziemy rozważali, co Pan Jezus wycierpiał od modlitwy w Ogrójcu aż do niesłusznego przed sądem oskarżenia. Te zniewagi i zelżywości temuż Panu, za nas bolejącemu, ofiarujemy za Kościół święty katolicki, za najwyższego Pasterza z całym duchowieństwem, nadto za nieprzyjaciół krzyża Chrystusowego i wszystkich niewiernych, aby im Pan Bóg dał łaskę nawrócenia i opamiętania.
Hymn
Żal duszę ściska, serce boleść czuje, * Gdy słodki Jezus na śmierć się gotuje;
Klęczy w Ogrójcu, gdy krwawy pot leje, * Me serce mdleje.
Pana świętości uczeń zły całuje, * Żołnierz okrutny powrózmi krępuje!
Jezus tym więzom dla nas się poddaje, * Na śmierć wydaje.
Bije, popycha tłum nieposkromiony, * Nielitościwie z tej i owej strony,
Za włosy targa: znosi w cierpliwości * Król z wysokości.
Zsiniałe przedtem krwią zachodzą usta, * Gdy zbrojną żołnierz rękawicą chlusta;
Wnet się zmieniło w płaczliwe wzdychanie * Serca kochanie.
Oby się serce we łzy rozpływało, * Że Cię, mój Jezu, sprośnie obrażało!
Żal mi, ach, żal mi ciężkich moich złości * Dla Twej miłości!
Hymn wersja śpiewana online na YouTube
Lament duszy nad cierpiącym Jezusem
Jezu, na zabicie okrutne, * Cichy Baranku od wrogów szukany, * Jezu mój kochany!
Jezu, za trzydzieści srebrników * Od niewdzięcznego ucznia zaprzedany, * Jezu mój kochany!
Jezu, w ciężkim smutku żałością, * Jakoś sam wyznał, przed śmiercią nękany, * Jezu mój kochany!
Jezu, na modlitwie w Ogrójcu * Strumieniem potu krwawego zalany, * Jezu mój kochany!
Jezu, całowaniem zdradliwym * Od niegodnego Judasza wydany, * Jezu mój kochany!
Jezu, powrozami grubymi * Od swawolnego żołdactwa związany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od pospólstwa zelżywie * Przed Annaszowym sądem znieważany, * Jezu mój kochany!
Jezu, przez ulice sromotnie * Przed sąd Kajfasza za włosy targany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od Malchusa srogiego * Ręką zbrodniczą wypoliczkowany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od fałszywych dwóch świadków * Za zwodziciela niesłusznie podany, * Jezu mój kochany!
Bądź pozdrowiony, bądź pochwalony, * Dla nas zelżony i pohańbiony! * Bądź uwielbiony, bądź wysławiony, * Boże nieskończony!
Lament duszy wersja śpiewana online
Rozmowa duszy z Matką Bolesną
Ach! Ja Matka tak żałosna! * Boleść mnie ściska nieznośna. * Miecz me serce przenika.
Czemuś, Matko ukochana, * Ciężko na sercu stroskana? * Czemu wszystka truchlejesz?
Co mię pytasz? Wszystkam w mdłości, * Mówić nie mogę z żałości, * Krew mi serce zalewa.
Powiedz mi, o Panno moja, * Czemu blednieje twarz Twoja? * Czemu gorzkie łzy lejesz?
Widzę, że Syn ukochany * W Ogrójcu cały zalany * Potu krwawym potokiem.
O Matko, źródło miłości, * Niech czuję gwałt Twej żałości! * Dozwól mi z sobą płakać.
Wersja śpiewana
(Jeżeli śpiewana jest tylko jedna część Gorzkich Żali, należy dodać “Któryś za nas cierpiał rany” 3 razy.)
Gorzkie Żale część 2 – tekst
Pobudka
Gorzkie żale, przybywajcie …
Intencja
W drugiej części rozmyślania męki Pańskiej będziemy rozważali, co Pan Jezus wycierpiał od niesłusznego przed sądem oskarżenia aż do okrutnego cierniem ukoronowania. Te zaś rany, zniewagi i zelżywości temuż Jezusowi cierpiącemu ofiarujemy, prosząc Go o pomyślność dla Ojczyzny naszej, o pokój i zgodę dla wszystkich narodów, a dla siebie o odpuszczenie grzechów, oddalenie klęsk i nieszczęść doczesnych, a szczególnie zarazy, głodu, ognia i wojny.
Hymn
Przypatrz się, duszo, jak cię Bóg miłuje, * Jako dla ciebie sobie nie folguje. * Przecież Go bardziej, niż katowska, dręczy, * Złość twoja męczy.
Stoi przed sędzią Pan wszego stworzenia, * Cichy Baranek, z wielkiego wzgardzenia; * Dla białej szaty, którą jest odziany, * Głupim nazwany.
Za moje złości grzbiet srodze biczują; * Pójdźmy, grzesznicy, oto nam gotują * Ze Krwi Jezusa dla serca ochłody * Zdrój żywej wody.
Pycha światowa niechaj, co chce, wróży, * Co na swe skronie wije wieniec z róży, * W szkarłat na pośmiech, cierniem Król zraniony, * Jest ozdobiony!
Oby się serce we łzy rozpływało, * Że Cię, mój Jezu, sprośnie obrażało! * Żal mi, ach, żal mi ciężkich moich złości, * Dla Twej miłości!
Wersja śpiewana
Lament duszy nad cierpiącym Jezusem
Jezu, od pospólstwa niewinnie * Jako łotr godzien śmierci obwołany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od złośliwych morderców * Po ślicznej twarzy tak sprośnie zeplwany, * Jezu mój kochany!
Jezu, pod przysięgą od Piotra * Po trzykroć z wielkiej bojaźni zaprzany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od okrutnych oprawców * Na sąd Piłata, jak zabójca szarpany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od Heroda i dworzan, * Królu niebieski, zelżywie wyśmiany, * Jezu mój kochany!
Jezu, w białą szatę szydersko * Na większy pośmiech i hańbę ubrany, * Jezu mój kochany!
Jezu, u kamiennego słupa * Niemiłosiernie biczmi wysmagany, * Jezu mój kochany!
Jezu, przez szyderstwo okrutne * Cierniowym wieńcem ukoronowany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od żołnierzy niegodnie * Na pośmiewisko purpurą odziany, * Jezu mój kochany!
Jezu, trzciną po głowie bity, * Królu boleści, przez lud wyszydzany, * Jezu mój kochany!
Bądź pozdrowiony, bądź pochwalony, * Dla nas zelżony, wszystek wykrwawiony. * Bądź uwielbiony, bądź wysławiony, * Boże nieskończony!
Rozmowa duszy z Matką Bolesną
Ach, widzę Syna mojego * Przy słupie obnażonego, * Rózgami zsieczonego!
Święta Panno, uproś dla mnie, * Bym ran Syna Twego znamię * Miał na sercu wyryte!
Ach, widzę jako niezmiernie * Ostre głowę rani ciernie! * Dusza moja ustaje!
O Maryjo, Syna swego, * Ostrym cierniem zranionego, * Podzielże ze mną mękę!
Obym ja, Matka strapiona, * Mogła na swoje ramiona * Złożyć krzyż Twój, Synu mój!
Proszę, o Panno jedyna, * Niechaj krzyż Twojego Syna * Zawsze w sercu swym noszę!
Któryś za nas cierpiał rany … (3 razy)
Gorzkie Żale część 3 – tekst
Pobudka
Gorzkie żale, przybywajcie …
Intencja
W tej ostatniej części będziemy rozważali, co Pan Jezus wycierpiał od chwili ukoronowania aż do ciężkiego skonania na krzyżu. Te bluźnierstwa, zelżywości i zniewagi, jakie Mu wyrządzano, ofiarujemy za grzeszników zatwardziałych, aby Zbawiciel pobudził ich serca zbłąkane do pokuty i prawdziwej życia poprawy oraz za dusze w czyśćcu cierpiące, aby im litościwy Jezus krwią swoją świętą ogień zagasił; prosimy nadto, by i nam wyjednał na godzinę śmierci skruchę za grzechy i szczęśliwe w łasce Bożej wytrwanie.
Hymn
Duszo oziębła, czemu nie gorejesz? * Serce me, czemu całe nie truchlejesz? * Toczy twój Jezus z ognistej miłości * Krew w obfitości.
Ogień miłości, gdy Go tak rozpala, * Sromotne drzewo na ramiona zwala; * Zemdlony Jezus pod krzyżem uklęka, * Jęczy i stęka.
Okrutnym katom posłuszny się staje, * Ręce i nogi przebić sobie daje, * Wisi na krzyżu, ból ponosi srogi * Nasz Zbawca drogi!
O słodkie drzewo, spuśćże nam już Ciało, * Aby na tobie dłużej nie wisiało! * My je uczciwie w grobie położymy, * Płacz uczynimy.
Oby się serce we łzy rozpływało, * Że Cię, mój Jezu, sprośnie obrażało! * Żal mi, ach, żal mi ciężkich moich złości, * Dla Twej miłości!
Niech Ci, mój Jezu, cześć będzie w wieczności * Za Twe obelgi, męki, zelżywości, * Któreś ochotnie, Syn Boga jedyny, * Cierpiał bez winy!
Lament duszy nad cierpiącym Jezusem
Jezu, od pospólstwa niezbożnie * Jako złoczyńca z łotry porównany, * Jezu mój kochany!
Jezu, przez Piłata niesłusznie * Na śmierć krzyżową za ludzi skazany, * Jezu mój kochany!
Jezu, srogim krzyża ciężarem * Na kalwaryjskiej drodze zmordowany, * Jezu mój kochany!
Jezu, do sromotnego drzewa * Przytępionymi gwoźdźmi przykowany, * Jezu mój kochany!
Jezu, jawnie pośród dwu łotrów * Na drzewie hańby ukrzyżowany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od stojących wokoło * I przechodzących szyderczo wyśmiany, * Jezu mój kochany!
Jezu, bluźnierstwami od złego, * Współwiszącego łotra wyszydzany, * Jezu mój kochany!
Jezu, gorzką żółcią i octem * W wielkim pragnieniu swoim napawany, * Jezu mój kochany!
Jezu, w swej miłości niezmiernej * Jeszcze po śmierci włócznią przeorany, * Jezu mój kochany!
Jezu, od Józefa uczciwie * I Nikodema w grobie pochowany, * Jezu mój kochany!
Bądź pozdrowiony, bądź pochwalony, * Dla nas zmęczony i krwią zbroczony. * Bądź uwielbiony, bądź wysławiony, * Boże nieskończony!
Rozmowa duszy z Matką Bolesną
Ach, Ja Matka boleściwa, * Pod krzyżem stoję smutliwa, * Serce żałość przejmuje.
O Matko, niechaj prawdziwie, * Patrząc na krzyż żałośliwie, * Płaczę z Tobą rzewliwie.
Jużci, już moje Kochanie * Gotuje się na skonanie! * Toć i ja z Nim umieram!
Pragnę, Matko, zostać z Tobą, * Dzielić się Twoją żałobą * Śmierci Syna Twojego.
Zamknął słodką Jezus mowę, * Już ku ziemi skłania głowę, * Żegna już Matkę swoją!
O Maryjo, Ciebie proszę, * Niech Jezusa rany noszę * I serdecznie rozważam.
Któryś za nas cierpiał rany … (3 razy).
